Podsumowanie
W odpowiedzi na pojawiające się wątpliwości w zakresie stanowienia nowego prawa miejscowego na terenie gmin, a także wsłuchując się w głos wielu przedstawicieli samorządów, Związek Międzygminny „Czysty Region” postanowił zorganizować cykl webinariów pt. „Najnowsze zmiany w gospodarce odpadami komunalnymi” (3, 7 i 10 lipca 2020 r.).
Jak odnaleźć się w gąszczu nowych przepisów?, na co zwrócić uwagę, by wprowadzane zmiany były wdrożone sprawnie i bezproblemowo?, co powinno determinować podjęte w danych uwarunkowaniach rozwiązania prawne i organizacyjne? – m.in. na tego typu pytania poszukiwano odpowiedzi podczas tych wirtualnych szkoleń. Wydarzenie objął swym Honorowym Patronatem Marszałek Województwa Opolskiego – Andrzej Buła. Przedsięwzięcie zostało realizowane w ramach projektu pn. „Kompleksowa kampania edukacyjna i informacyjna Związku Międzygminnego „Czysty Region" w zakresie gospodarowania odpadami, pod nazwą: „Odpady jako cenny surowiec", współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020.
Działać racjonalnie, bezpiecznie i w granicach prawa
Optymalne działanie systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest wypadkową wielu czynników. Praktyka pokazuje, że niejednokrotnie przesądza o tym dobra współpraca pomiędzy działającymi na tym polu przedsiębiorcami a samorządami. Niestety, w Polsce musimy borykać się dodatkowo ze zbyt często zmieniającym się otoczeniem prawnym.
Samorządy, na barkach których od blisko siedmiu lat spoczywa obowiązek gospodarowania odpadami na własnym terenie, stają się bezradne wobec niedopinających się budżetów ze względu na rosnące koszty zagospodarowania odpadów. Oliwy do ognia dolała kolejna nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, uchwalona w lipcu ubiegłego roku. Gros jej przepisów związanych m.in. z dostosowaniem prawa miejscowego do nowych wytycznych miało zacząć obowiązywać już od września tego roku, jednak wybuch epidemii koronawirusa sprawił, obecnie gminy mają czas do końca tego roku.
Podczas pierwszego webinarium uroczystego otwarcia całego cyklu dokonał Antoni Konopka, Wicemarszałek Województwa Opolskiego: - Szanowni Państwo, w obszarze ochrony środowiska nasz samorząd porządkuje wiele spraw, w tym m.in. gospodarkę odpadami. Jesteśmy w przededniu uchwalenia Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, do którego wpiszemy m.in. lokalizacje punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych czy miejsca postoju zatrzymanych przez różne służby pojazdów przewożących odpady, bez stosownych zezwoleń. W obszarze gospodarki odpadami jest wiele problemów i osobiście cieszę się, że mogę uczestniczyć w tak ciekawym webinarium – powiedział.
Uczestników tego spotkania powitała następnie Brygida Kolenda-Łabuś, Przewodnicząca Zarządu Związku Międzygminnego „Czysty Region”. – Po co ten cykl webinariów? Są to spotkania w interesie nas wszystkich, abyśmy mogli nie tylko wysłuchać specjalistów i ich dobrych wskazówek, ale również podzielić się swoimi doświadczeniami i bolączkami w obszarze gospodarki odpadami – podkreśliła Pani Przewodnicząca. – Cel tych spotkań jest jeden: zapewnienie bezpieczeństwa samorządom w podejmowanych przez nich decyzjach. Nikt nie wątpi, że chcemy działać racjonalnie, w granicach prawa. Ale to prawo jest tak niejednoznaczne w wielu miejscach, ba, nawet doktryna czy rozstrzygnięcia organów nadzorczych tak różne, że czasem trudno się w tym gąszczu zapisów nie pogubić. Mam nadzieję, że webinaria uporządkują nam pewne sprawy.
Po tym krótkim wstępie zaprezentowała ona dobre praktyki i wyzwania w zarządzaniu system gospodarki odpadami, w dużej mierze bazując na doświadczeniach Związku.
Kolejnym prelegentem był Pan Mecenas Maciej Kiełbus z Kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners. W żywiołowym, ale jednocześnie bardzo merytorycznym wystąpieniu podjął on bardzo szeroki zakres tematów – od wskazania zmian w znowelizowanej ustawie „czystościowej” dotyczących chociażby obowiązkowej selektywnej zbiórki odpadów, konstruowania miejscowych regulaminów utrzymywania czystości i porządku, sprawozdań i kontroli leżących po stronie gmin, wymogów dotyczących przydomowego kompostowania oraz nowych zasad funkcjonowania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK). – Regulamin to swoista lokalna konstytucja, która dostosowuje układ ustawowy do miejscowych uwarunkowań. Niestety, Państwo często chcą przemycić do tego dokumentu zbyt wiele przepisów zapisanych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach czy w rozporządzeniu dotyczącym standaryzacji selektywnej zbiórki. Po co? Aby to prawo miejscowe było bardziej przyjazne dla Waszych mieszkańców – powiedział Mecenas Kiełbus. – To ze wszech miar szczytna idea, jednak im więcej tego typu ruchów Państwo wykonają, tym więcej możecie mieć z tego tytułu problemów. Z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji, nie można powtarzać zapisów, które znalazły się w aktach wyższego rzędu. Taka uchwała może zostać unieważniona przez organy nadzorcze – ostrzegał. W dalszej części swojej prelekcji skupił się natomiast na rozważeniu dylematu trapiącego wiele samorządów: czy włączać do gminnego systemu gospodarki odpadami nieruchomości niezamieszkane?
Drugie webinarium, które odbyło się 7 lipca, przebiegało pod znakiem organizacji przetargów na odbiór i zagospodarowanie odpadów, likwidacji regionalizacji i zasad funkcjonowania instalacji regionalnych, gospodarki odpadami w czasie koronawirusa, a co za tym idzie – uzyskania wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu, a także planów wdrożenia rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Tego dnia swoją wiedzą i wieloletnim wspieraniem samorządów podzieliła się z uczestnikami webinarium mecenas Anna Specht-Schampera z Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy. – Chciałabym pokazać Państwu, co możemy zrobić wspólnie, aby wykorzystać potencjał tkwiący w odpadach. Oczywiście, problemem jest obowiązujące prawo. Mam wrażenie, że zmian w prawie odpadowym jest tak dużo, że trudno je ogarnąć. A im dalej w las, tym więcej drzew. Zmiany, które miały być panaceum na różne patologie, tylko pogorszyły sytuację w branży, a na samorządy zepchnęły kolejne obowiązki – zaczęła Mecenas Specht-Schampera.
Ostatnie, przewidziane w ramach cyklu, webinarium miało zdecydowanie luźniejszą formułę. Nie było bowiem „naszpikowane” prawniczymi wywodami, ale raczej skupiało się na praktycznym zgłębieniu tematyki. Zadanie to powierzono reprezentantom firmy Ekorum. Na pierwszy ogień poszło zagadnienie dotyczące optymalnych warunków kompostowania w przydomowych kompostownikach. Na bazie doświadczeń różnych gmin w tym zakresie Kinga Gamańska, Dyrektor Operacyjny Ekorum, zaprezentowała najważniejsze wytyczne determinujące prowadzenie przydomowego kompostowania. – Przygotowanie dobrego kompostu wymaga jedynie odrobiny chęci i spełnienia kilku warunków. W zasadzie kompost zrobi się sam, to bowiem proces naturalny. My go możemy jedynie wspomagać – przekonywała K. Gamańska. – Odpowiednia lokalizacja, dobór odpowiedniego kompostownika, właściwy wsad i wiedza o tym, co wolno, a czego nie należy kompostować – to w zasadzie połowa sukcesu. Resztę załatwi za nas natura. Oczywiście, mogą pojawić się problemy, ale z nimi również umiemy sobie szybko radzić. Kolejne wystąpienie miał Paweł Szadziewicz, Dyrektor Wykonawczy w Ekorum. Skupił się on na zorganizowaniu efektywnego PSZOK-a. – Aby PSZOK służył i odpowiadał na potrzeby lokalne w zakresie uzupełnienia systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych, obowiązującego w danej gminie, należy stworzyć mieszkańcom możliwość oddawania w tym punkcie różnego rodzaju odpadów problemowych pochodzących z gospodarstw domowych – stwierdził P. Szadziewicz. – Efektywnie funkcjonujący PSZOK powinien być integralnym elementem systemu gospodarki odpadami w gminie i stać się kluczem do osiągnięcia wymaganych prawem poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia. Ostatni referat, zaprezentowany przez Katarzynę Terek i Pawła Szadziewicza, dotyczył skutecznej edukacji ekologicznej. – Edukacja ekologiczna i gospodarka odpadami to są dwie, ściśle ze sobą powiązane sprawy – powiedziała Katarzyna Terek, która na co dzień zajmuje się m.in. organizacją kampanii informacyjno-edukacyjnych w gminach. – Edukacja ma na celu przede wszystkim przygotowanie społeczeństwa do świadomego i właściwego, zgodnego z prawem, postępowania z odpadami. Jeśli tak sformułujemy cel, to gmina nie może ukierunkować się na jednorazową akcję. To muszą być cykliczne, permanentne działania!
Tematyka zaprezentowanych podczas cyklu webinariów referatów była tak obszerna, że z pewnością każdy uczestnik wydarzenia znalazł coś dla siebie. Pozostaje mieć nadzieję, że z dobrym skutkiem wiedza ta przełoży się na funkcjonowanie samorządów w całym systemie gospodarki odpadami.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom za czynny udział oraz trafne pytania i ciekawe dyskusje podczas cyklu webinariów!
Cykl szkoleń online został zrealizowany w ramach projektu „Kompleksowa kampania edukacyjna i informacyjna Związku Międzygminnego „Czysty Region" w zakresie gospodarowania odpadami, pod nazwą: „Odpady jako cenny surowiec", współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020.
Jak odnaleźć się w gąszczu nowych przepisów?, na co zwrócić uwagę, by wprowadzane zmiany były wdrożone sprawnie i bezproblemowo?, co powinno determinować podjęte w danych uwarunkowaniach rozwiązania prawne i organizacyjne? – m.in. na tego typu pytania poszukiwano odpowiedzi podczas tych wirtualnych szkoleń. Wydarzenie objął swym Honorowym Patronatem Marszałek Województwa Opolskiego – Andrzej Buła. Przedsięwzięcie zostało realizowane w ramach projektu pn. „Kompleksowa kampania edukacyjna i informacyjna Związku Międzygminnego „Czysty Region" w zakresie gospodarowania odpadami, pod nazwą: „Odpady jako cenny surowiec", współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020.
Działać racjonalnie, bezpiecznie i w granicach prawa
Optymalne działanie systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest wypadkową wielu czynników. Praktyka pokazuje, że niejednokrotnie przesądza o tym dobra współpraca pomiędzy działającymi na tym polu przedsiębiorcami a samorządami. Niestety, w Polsce musimy borykać się dodatkowo ze zbyt często zmieniającym się otoczeniem prawnym.
Samorządy, na barkach których od blisko siedmiu lat spoczywa obowiązek gospodarowania odpadami na własnym terenie, stają się bezradne wobec niedopinających się budżetów ze względu na rosnące koszty zagospodarowania odpadów. Oliwy do ognia dolała kolejna nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, uchwalona w lipcu ubiegłego roku. Gros jej przepisów związanych m.in. z dostosowaniem prawa miejscowego do nowych wytycznych miało zacząć obowiązywać już od września tego roku, jednak wybuch epidemii koronawirusa sprawił, obecnie gminy mają czas do końca tego roku.
Podczas pierwszego webinarium uroczystego otwarcia całego cyklu dokonał Antoni Konopka, Wicemarszałek Województwa Opolskiego: - Szanowni Państwo, w obszarze ochrony środowiska nasz samorząd porządkuje wiele spraw, w tym m.in. gospodarkę odpadami. Jesteśmy w przededniu uchwalenia Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, do którego wpiszemy m.in. lokalizacje punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych czy miejsca postoju zatrzymanych przez różne służby pojazdów przewożących odpady, bez stosownych zezwoleń. W obszarze gospodarki odpadami jest wiele problemów i osobiście cieszę się, że mogę uczestniczyć w tak ciekawym webinarium – powiedział.
Uczestników tego spotkania powitała następnie Brygida Kolenda-Łabuś, Przewodnicząca Zarządu Związku Międzygminnego „Czysty Region”. – Po co ten cykl webinariów? Są to spotkania w interesie nas wszystkich, abyśmy mogli nie tylko wysłuchać specjalistów i ich dobrych wskazówek, ale również podzielić się swoimi doświadczeniami i bolączkami w obszarze gospodarki odpadami – podkreśliła Pani Przewodnicząca. – Cel tych spotkań jest jeden: zapewnienie bezpieczeństwa samorządom w podejmowanych przez nich decyzjach. Nikt nie wątpi, że chcemy działać racjonalnie, w granicach prawa. Ale to prawo jest tak niejednoznaczne w wielu miejscach, ba, nawet doktryna czy rozstrzygnięcia organów nadzorczych tak różne, że czasem trudno się w tym gąszczu zapisów nie pogubić. Mam nadzieję, że webinaria uporządkują nam pewne sprawy.
Po tym krótkim wstępie zaprezentowała ona dobre praktyki i wyzwania w zarządzaniu system gospodarki odpadami, w dużej mierze bazując na doświadczeniach Związku.
Kolejnym prelegentem był Pan Mecenas Maciej Kiełbus z Kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners. W żywiołowym, ale jednocześnie bardzo merytorycznym wystąpieniu podjął on bardzo szeroki zakres tematów – od wskazania zmian w znowelizowanej ustawie „czystościowej” dotyczących chociażby obowiązkowej selektywnej zbiórki odpadów, konstruowania miejscowych regulaminów utrzymywania czystości i porządku, sprawozdań i kontroli leżących po stronie gmin, wymogów dotyczących przydomowego kompostowania oraz nowych zasad funkcjonowania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK). – Regulamin to swoista lokalna konstytucja, która dostosowuje układ ustawowy do miejscowych uwarunkowań. Niestety, Państwo często chcą przemycić do tego dokumentu zbyt wiele przepisów zapisanych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach czy w rozporządzeniu dotyczącym standaryzacji selektywnej zbiórki. Po co? Aby to prawo miejscowe było bardziej przyjazne dla Waszych mieszkańców – powiedział Mecenas Kiełbus. – To ze wszech miar szczytna idea, jednak im więcej tego typu ruchów Państwo wykonają, tym więcej możecie mieć z tego tytułu problemów. Z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji, nie można powtarzać zapisów, które znalazły się w aktach wyższego rzędu. Taka uchwała może zostać unieważniona przez organy nadzorcze – ostrzegał. W dalszej części swojej prelekcji skupił się natomiast na rozważeniu dylematu trapiącego wiele samorządów: czy włączać do gminnego systemu gospodarki odpadami nieruchomości niezamieszkane?
Drugie webinarium, które odbyło się 7 lipca, przebiegało pod znakiem organizacji przetargów na odbiór i zagospodarowanie odpadów, likwidacji regionalizacji i zasad funkcjonowania instalacji regionalnych, gospodarki odpadami w czasie koronawirusa, a co za tym idzie – uzyskania wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu, a także planów wdrożenia rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Tego dnia swoją wiedzą i wieloletnim wspieraniem samorządów podzieliła się z uczestnikami webinarium mecenas Anna Specht-Schampera z Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy. – Chciałabym pokazać Państwu, co możemy zrobić wspólnie, aby wykorzystać potencjał tkwiący w odpadach. Oczywiście, problemem jest obowiązujące prawo. Mam wrażenie, że zmian w prawie odpadowym jest tak dużo, że trudno je ogarnąć. A im dalej w las, tym więcej drzew. Zmiany, które miały być panaceum na różne patologie, tylko pogorszyły sytuację w branży, a na samorządy zepchnęły kolejne obowiązki – zaczęła Mecenas Specht-Schampera.
Ostatnie, przewidziane w ramach cyklu, webinarium miało zdecydowanie luźniejszą formułę. Nie było bowiem „naszpikowane” prawniczymi wywodami, ale raczej skupiało się na praktycznym zgłębieniu tematyki. Zadanie to powierzono reprezentantom firmy Ekorum. Na pierwszy ogień poszło zagadnienie dotyczące optymalnych warunków kompostowania w przydomowych kompostownikach. Na bazie doświadczeń różnych gmin w tym zakresie Kinga Gamańska, Dyrektor Operacyjny Ekorum, zaprezentowała najważniejsze wytyczne determinujące prowadzenie przydomowego kompostowania. – Przygotowanie dobrego kompostu wymaga jedynie odrobiny chęci i spełnienia kilku warunków. W zasadzie kompost zrobi się sam, to bowiem proces naturalny. My go możemy jedynie wspomagać – przekonywała K. Gamańska. – Odpowiednia lokalizacja, dobór odpowiedniego kompostownika, właściwy wsad i wiedza o tym, co wolno, a czego nie należy kompostować – to w zasadzie połowa sukcesu. Resztę załatwi za nas natura. Oczywiście, mogą pojawić się problemy, ale z nimi również umiemy sobie szybko radzić. Kolejne wystąpienie miał Paweł Szadziewicz, Dyrektor Wykonawczy w Ekorum. Skupił się on na zorganizowaniu efektywnego PSZOK-a. – Aby PSZOK służył i odpowiadał na potrzeby lokalne w zakresie uzupełnienia systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych, obowiązującego w danej gminie, należy stworzyć mieszkańcom możliwość oddawania w tym punkcie różnego rodzaju odpadów problemowych pochodzących z gospodarstw domowych – stwierdził P. Szadziewicz. – Efektywnie funkcjonujący PSZOK powinien być integralnym elementem systemu gospodarki odpadami w gminie i stać się kluczem do osiągnięcia wymaganych prawem poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia. Ostatni referat, zaprezentowany przez Katarzynę Terek i Pawła Szadziewicza, dotyczył skutecznej edukacji ekologicznej. – Edukacja ekologiczna i gospodarka odpadami to są dwie, ściśle ze sobą powiązane sprawy – powiedziała Katarzyna Terek, która na co dzień zajmuje się m.in. organizacją kampanii informacyjno-edukacyjnych w gminach. – Edukacja ma na celu przede wszystkim przygotowanie społeczeństwa do świadomego i właściwego, zgodnego z prawem, postępowania z odpadami. Jeśli tak sformułujemy cel, to gmina nie może ukierunkować się na jednorazową akcję. To muszą być cykliczne, permanentne działania!
Tematyka zaprezentowanych podczas cyklu webinariów referatów była tak obszerna, że z pewnością każdy uczestnik wydarzenia znalazł coś dla siebie. Pozostaje mieć nadzieję, że z dobrym skutkiem wiedza ta przełoży się na funkcjonowanie samorządów w całym systemie gospodarki odpadami.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom za czynny udział oraz trafne pytania i ciekawe dyskusje podczas cyklu webinariów!
Cykl szkoleń online został zrealizowany w ramach projektu „Kompleksowa kampania edukacyjna i informacyjna Związku Międzygminnego „Czysty Region" w zakresie gospodarowania odpadami, pod nazwą: „Odpady jako cenny surowiec", współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020.